Review: Daders van Harald Welzer

Een interessant boek over hoe mensen die genocide hebben gepleegd er vanuit hun eigen perspectief toe komen om zoiets te doen. De eerste 60 bladzijden beschrijven dit op basis van de interviews die bewaard zijn geweest van de daders tijdens de Nazitijd. Heel interessant om te lezen hoe deze mensen dachten en hun daden rechtvaardigen.

Na de eerste 60 bladzijden wordt het een geschiedenis verhaal van de wandaden van Nazi Duitsland met een sociaalpsychologische inslag. De schrijver laat een sterke afkeer, een licht activisme en een bereidheid tot snelle conclusies doorschijnen die niet in de eerste 60 pagina’s te lezen zijn. Daar zit een inconsistentie in, de eerste 60 bladzijden laten zien hoe elk individu genocide gepleegd zou kunnen hebben en daarna gaat het over hoe weerzinwekkend deze mensen zijn.

Pas 60 bladzijden later (rond bladzijde 130) wordt het weer interessant als de schrijver de wandaden van de Nazi’s in het kader van het Milgram[1] experiment analyseert. Het experiment waar mensen de opdracht krijgen om stroomstoten toe te dienen aan deelnemers die een fout maken.

Ook hier zit weer dezelfde paradox. Als de stelling van het boek correct is dan is er geen reden om de Nazi’s te haten alleen om ze te veroordelen. Uit het middelste gedeelte van het boek en de opmerkingen die de schrijver maakt over de psychologie van de daders valt een haat te bemerken die lijnrecht tegenover alles staat waar het boek over gaat en wat het boek beweert aan te toen.

Een ander punt is dat het boek voornamelijk gaat over Nazi daders terwijl er redelijk veel informatie is over andere genocides in de recente geschiedenis. Deze worden heel kort aan het einde van het boek besproken. Het lijkt me dat deze wat uitgebreider besproken zouden kunnen worden. Veel genocide plegers lopen vrij rond en kunnen geïnterviewd worden. Er zijn mensen in de gevangenis die genocide hebben gepleegd en geïnterviewd kunnen worden. Er is heel veel data dat gebruikt zou kunnen worden om het universele woord “daders” te kunnen rechtvaardigen door vergelijkingen te maken tussen de verschillende genocides in verschillende culturen. Het zou interessant zijn om de genocide in bijvoorbeeld Rwanda, Cambodja, Irak, Soedan, Afghanistan en Indonesië uitgebreider te vergelijken om tot de universele titel “daders” te komen.

Van de ander kant is dat een tijdrovende klus en de belangrijkste informatie die het boek geeft lijkt overtuigend aangetoond. Het belangrijkste punt van het boek is de boodschap om te zorgen dat je altijd onafhankelijk blijft nadenken ook als je dan lijnrecht tegenover een groep komt te staan. Een bereidheid om autoriteit en heersende moraal in twijfel te trekken is denk ik in alle gevallen belangrijk, om geen dader te worden is het essentieel.


[1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Experiment_van_Milgram

1 comment

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *